ग्रामपंचायत डोंगरगाव

डोंगरगाव हे महाराष्ट्र राज्यातील नाशिक जिल्ह्यातील निफाड तालुक्यातील एक प्रगतशील व शेतीप्रधान गाव आहे. २०११ च्या जनगणनेनुसार गावाची लोकसंख्या सुमारे ३१३३ आहे. गावामध्ये जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा, अंगणवाडी केंद्रे तसेच धार्मिक व सामाजिक सुविधा उपलब्ध आहेत.

गावातील बहुतांश लोक शेतीवर अवलंबून असून ऊस, द्राक्ष, कांदा, मका व कापूस ही प्रमुख पिके घेतली जातात. द्राक्ष व ऊस या पिकांच्या लागवडीमुळे गावातील शेतकऱ्यांना चांगले उत्पन्न मिळते.

ग्रामपंचायत अंतर्गत विविध शासकीय योजना प्रभावीपणे राबवल्या गेल्या आहेत. स्वच्छ भारत अभियानांतर्गत गावाने स्वच्छतेकडे विशेष लक्ष दिले असून पाणीपुरवठा व जलसंधारण योजनांमुळे गावाचा विकास साधला आहे.

ग्रामपंचायत सरपंच, उपसरपंच व सदस्य लोकसहभागातून निर्णय घेऊन गावाचा सर्वांगीण विकास घडवून आणतात. त्यामुळे डोंगरगाव आज निफाड तालुक्यातील एक आदर्श व प्रगतशील गाव म्हणून ओळखले जाते.

डोंगरगाव हे गाव निफाड तालुक्याच्या ठिकाणापासून सुमारे १३ कि.मी. अंतरावर वसलेले आहे. गावाचे एकूण क्षेत्रफळ सुमारे १११४ हेक्टर आहे. ग्रामपंचायतीत विविध वार्ड असून गावातील एकूण कुटुंबसंख्या अंदाजे ६५० आहे. २०११ च्या जनगणनेनुसार येथे एकूण लोकसंख्या ३,१३३ आहे, ज्यामध्ये १,६४६ पुरुष व १,४८७ महिला यांचा समावेश आहे.

गावाचा भौगोलिक विस्तार प्रामुख्याने सपाट प्रदेशात असून शेतीयोग्य जमीन मोठ्या प्रमाणात आहे. गावातून एक लहान ओढा वाहतो, ज्यामुळे पिकांना पाणीपुरवठा होतो. हवामान उष्णकटिबंधीय असून उन्हाळ्यात तापमान सुमारे ३८°से. पर्यंत जाते, तर हिवाळ्यात १०°से. पर्यंत खाली येते. पावसाळ्यात सरासरी ६०–७० से.मी. पर्जन्यवृष्टी होते.

डोंगरगाव द्राक्ष व ऊस उत्पादनासाठी प्रसिद्ध आहे. परिसरात पाणलोट व जलसंधारणाचे कार्य झाल्यामुळे गावातील पिकांना नियमित पाणीपुरवठा उपलब्ध आहे, ज्यामुळे शेतकऱ्यांचे उत्पन्न चांगले आहे.

डोंगरगावचे लोकजीवन साधे, श्रमप्रधान आणि पारंपरिक आहे. शेती हा गावातील मुख्य व्यवसाय असून ऊस, द्राक्ष, कांदा, मका आणि हंगामी भाजीपाला पिके मोठ्या प्रमाणावर घेतली जातात. याशिवाय काही लोक दुग्धव्यवसाय, कुक्कुटपालन व लघुउद्योग यामध्येही कार्यरत आहेत.

गावात विविध सामाजिक, सांस्कृतिक व धार्मिक परंपरा जोपासल्या जातात. वर्षभर साजरे होणारे उत्सव, सण आणि स्थानिक देवतांच्या पूजांचे कार्यक्रम गावातील एकतेचे दर्शन घडवतात. गणेशोत्सव, होळी, दिवाळी, नवरात्र हे सण विशेष उत्साहाने साजरे केले जातात.

येथील लोक मेहनती, मदतशील आणि अतिथी देवो भव या मूल्यांनी प्रेरित आहेत. स्त्रियांचा सहभाग ग्रामविकास उपक्रम व स्वयंसहाय्य गटांद्वारे स्पष्ट दिसून येतो, तर तरुण वर्ग शिक्षण, खेळ आणि रोजगाराच्या संधी शोधत प्रगतीच्या दिशेने वाटचाल करीत आहे.

डोंगरगावच्या लोकजीवनात पारंपरिक ग्रामीण संस्कृतीसोबत आधुनिकतेची झलकही दिसते, ज्यामुळे गावाचा विकास आणि सामाजिक एकात्मता दोन्ही जोपासले जातात.

डोंगरगावचे सांस्कृतिक जीवन समृद्ध आणि विविधतेने नटलेले आहे. येथे वर्षभर विविध धार्मिक, सामाजिक व सांस्कृतिक कार्यक्रम आयोजित केले जातात. गावातील प्रमुख देवतांच्या पूजाअर्चा व साप्ताह यामुळे ग्रामस्थांमध्ये एकोपा आणि श्रद्धेची भावना दृढ होते.

गणेशोत्सव, नवरात्र, दिवाळी, होळी यांसारखे सण गावात उत्साहाने साजरे केले जातात. या सणांमुळे गावातील मुलं, तरुण व वयोवृद्ध सर्व वयोगट एकत्र येऊन आनंदोत्सव साजरा करतात.

गावात लोककला, कीर्तन, भजन आणि पारंपरिक खेळ यांचा विशेष प्रभाव दिसून येतो. पिढ्यान्पिढ्या चालत आलेल्या परंपरा जपतानाच नवीन पिढी आधुनिकतेशी जुळवून घेते.

स्त्रियांचा सहभाग ग्रामविकासात तसेच सांस्कृतिक उपक्रमांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर असतो. स्वयंसहाय्य गटांद्वारे महिला सामाजिक व आर्थिक प्रगतीत योगदान देतात.

यामुळे डोंगरगावचे लोकजीवन परंपरा आणि आधुनिकता यांचा सुंदर संगम साधत आजही एकात्मतेने टिकून आहे.

• ग्रामदैवताचे मंदिर – गावातील प्रमुख देवतेचे मंदिर हे गावकऱ्यांचे श्रद्धास्थान असून येथे दरवर्षी साप्ताहासारखे धार्मिक कार्यक्रम आयोजित केले जातात.

• हनुमान मंदिर – गावाच्या मध्यवर्ती भागात असलेले हे मंदिर उत्सव व सणासुदीला ग्रामस्थांच्या भेटीगाठींचे केंद्र असते.

• शेती क्षेत्र व द्राक्षबागा – रसलपूर द्राक्ष व ऊस उत्पादनासाठी प्रसिद्ध आहे. गावातील हिरवीगार शेते, द्राक्षबागा आणि उसाची शेती पाहण्याजोगी आहे.

• जलसंधारण प्रकल्प – पाणलोट क्षेत्राचा विकास व जलसंधारणाची चांगली सोय यामुळे परिसरात नैसर्गिक सौंदर्य खुलून दिसते.

माहिती उपलब्ध नाही